Wat betekent de potloodaantekening
op de zijkant van het briefje?
INLEIDING
Ik ga in dit hoofdstuk de verschillende vragen bespreken die ik in hoofdstuk 4 heb gesteld aan welwillende instanties en personen. Recentelijk nog aan Theunis Schuurman. De antwoorden zijn niet spijkerhard. Veel is nog onduidelijk. Vaak is het een kwestie van wegstrepen. Wat blijft er dan over? Meer vragen dan antwoorden.
Vraag 1. Kwam het kistje met het kompas uit een neergestorte bommenwerper, zoals de heer Dinkla mij in 1970 vertelde?
Ik denk het niet. Verschillende antwoorden achten dit niet mogelijk. Bij een crash bleef er van het toestel weinig heel, zeker bij brand en bij explosies. Het houten kistje zou dan helemaal versplinterd zijn. Deze gedachte is welsprekend verwoord door Bas Maathuis in zijn mail van 10 feb 2009: "Zodra een toestel in de lucht explodeerde, of te pletter is geslagen op de grond, of in het water (Noordzee, Waddenzee, IJsselmeer of Zuiderzee) is terechtgekomen, mag je er vanuit gaan dat er niet veel meer over is dat überhaupt herkenbaar is. Eigenlijk praat je over een Lancaster die een voorzorgslanding of een crashlanding heeft gemaakt. En dan ook nog één waar de bezetter niet snel genoeg bij is geweest om bewaking in te stellen zodat de lokale bevolking de kans heeft gekregen dit kompas te redden."
Mike Varley schrijft over deze kwestie het volgende:"Bedankt voor de foto's van het kompas en zijn 'doos'. Dit is een P4 stuurkompas dat normaal gesproken op de positie van de piloot in een vliegtuig zou worden gemonteerd. Het zou nooit afzonderlijk zijn uitgevoerd in een vliegtuig op een operationele vlucht in een opslagdoos. Het vervoer ervan in een dergelijke doos zou erop wijzen dat het een reserveonderdeel was. Onder deze omstandigheden vind ik het moeilijk te geloven dat het in een gecrasht vliegtuig is aangetroffen."
Conclusie: het kistje met kompas kan bijna niet uit een gecrashte bommenwerper afkomstig zijn.
-------------
Vraag 2. Als het kistje met het kompas niet uit een gecrashte bommenwerper afkomstig is, waaruit dan wel?
Mijn neef Jaap Sneep kwam op 5 juli 2011 met de suggestie dat het om een goede wensbrief gaat: "Van een crash blijkt nergens iets. Ik blijf er bij, dat het om goede wensbrief gaat, die in een container bij een dropping in Berkel & Rodenrijs is neergekomen , en een lid van het ontvangst comité het gevonden heeft en datum en nachtelijk uur genoteerd heeft."
Hij schrijft verder: "7 Mei 1944 was een nacht van Zaterdag op Zondag. Ideaal voor een dropping. De meesten in bed. Kp-er's vrij om containers te bergen. en bij de moffen vrij, alleen de wacht geconsigneerd."
Mike Varley heeft ook een mening over het kistje met kompas en het briefje, al is het bij mij niet helemaal helder wat hij bedoelt: "Het kan als vracht / opslag later in de oorlog zijn vervoerd in een transportvliegtuig, na de invasie van Europa toen de oorlog afgelopen was. In deze omstandigheden zou ik denken dat het bericht zijn weg naar de doos in het onderhoudsdepot in het Verenigd Koninkrijk vond voordat het naar het buitenland werd verzonden en dat het onwaarschijnlijk was dat het verband hield met een verloren vliegtuig. Een losse opmerking, van vrienden in een ploeg, die in een winkel in Engeland zijn achtergelaten door een persoon die daar werkt.
Ik denk dat dit waarschijnlijk een realistische beoordeling van het briefje is op basis van het beperkte bewijs. Het lijkt zeer onwaarschijnlijk dat het verbonden is met een ploeg die tijdens operaties verloren is gegaan, en het was zeker niet verbonden met een bemanning van het 77 Squadron.
Conclusie: het briefje komt niet uit een neergestorte bommenwerper. Het kan in een container bij een dropping in Berkel zijn neergekomen. Alleen vraag ik me dan af, wat het verzet met zo grote, onhandelbare kompas moest doen? Mike beschouwt het als een briefje van vrienden (vandaar de nicknames) in een ploeg, die in een winkel in Engeland is achtergelaten, door iemand die daar werkt.
Ik kan hier niet veel mee. Het probleem is voor mij nog niet opgelost: wat is de bedoeling en de functie van de returnpaper?
Bas Maathuis heeft ook een boeiende theorie:"Ik veronderstel dat de bemanning van de MZ715 die (heel toevallig ook) op 17 juni 1944 verloren is gegaan, in de periode dat 77 Sqdn op Elvington gestationeerd was, dit briefje (Return Paper) in het kompas van NA524 verstopt heeft.
De bemanning van P/O Crain heeft vervolgens een ander toestel toegewezen gekregen (MZ715), en het briefje is in vergetelheid geraakt. "Zie hoofdstuk 4: 13de mailwisseling Bas Maathuis 17 aug 2009
Conclusie: Het geheim van het briefje is nog niet opgelost.
-------------
Vraag 3. Wat heeft onderzoek naar de bemanning opgeleverd?
De bemanning bestond uit 3 RAF leden en 4 RAAF leden. Jan Grisnich schrijft: "Een lichtelijk gevarieerde bemanning. Dit moet te achterhalen zijn! De ellende is alleen dat je geen achternamen hebt, terwijl daar meestal mee wordt gewerkt." Dat is inderdaad het probleem. Hadden we maar hun echte namen!
Ook hier citeer ik graag Bas Maathuis. Hij trekt duidelijke conclusies: "Een zeer intrigerende puzzel.
Voor de Studiegroep Luchtoorlog 1939-1945 beheer ik de database met "alle" militaire vliegtuigverliezen uit de periode 1939-1945.
Dat zijn er nu ruim 6000.
Een snelle selectie uit mijn database levert 18 Halifaxes en 50 Lancasters op met een Australische piloot die voor 5 juli 1944 in Nederland terecht zijn gekomen.
Kijk ik dan enkel naar Lancasters met een Australische piloot en een Australisch Squadron (460, 463, 467 Sqdn) dan blijven er 19 Lancasters over.
Als ik de selectie nog kleiner maak door te kijken naar de samenstelling van de bemanning (4 Aussies en 3 RAF) dan blijven er nog 4 over.
Van die vier overgebleven kandidaten is er niet één waarvan ik de (bij)namen kan koppelen aan de gewone namen.
Ik heb dan nog helemaal niet naar de naam Berkel gekeken."
Conclusie: Het onderzoek naar de bemanning loopt vast op het ontbreken van hun echte namen.
-------------
Vraag 3. Wat is de betekenis van de aantekening: 7/5/44 3.12 uur in Berkel?
We zijn het er wel over eens dat deze aantekening door een Nederlander is gemaakt. Hij heeft het over 3.12 uur. Dat gaat het over 7 mei 1944. Uit het verliesregister van neergestorte bommenwerpers blijkt dat er op 7 mei 1944 geen kisten zijn neergeschoten met een bemanning van 3 RAF en 4 RAAF. Ook niet in Berkel op die datum.
Jaap Sneep kwam op 5 juli 2011 met de interessante suggestie dat het om een goede wensbrief gaat: "Van een crash blijkt nergens iets. Ik blijf er bij, dat het om goede wensbrief gaat, die in een container bij een dropping in Berkel & Rodenrijs is neergekomen , en een lid van het ontvangst comité het gevonden heeft en datum en nachtelijk uur genoteerd heeft."
Hij schrijft verder: "7 Mei 1944 was een nacht van Zaterdag op Zondag. Ideaal voor een dropping. De meesten in bed. Kp-er's vrij om containers te bergen. en bij de moffen vrij, alleen de wacht geconsigneerd."
Conclusie: De suggestie van Jaap Sneep behoort tot de mogelijkheden. Er blijven veel vragen over. De verliesregisters in binnen- en buitenland geven in ieder geval geen steun aan de gedachte dat er op 7 mei 1944 in Berkel een Lancaster of Halifax is gecrast.
-------------
Vraag 4. Wat kunnen we met het adres: 51 Healy Green, Sheffield, Yorks, England?
Teunis Schuurman heeft hier onderzoek naar gedaaan. Hij schrijft op 3 november 2018: "Verder mail naar Sheffield gestuurd voor de bewoner in 1944 van 51 Healey Green. Het lijkt erop dat die buurt is herbouwd, terwijl Heeley Green wellicht de juiste naam is."
"Het adres moet waarschijnlijk 51 Heeley Green zijn, want "Healey" komt in Sheffield niet voor. Volkstelling 1939 vermeldt op 49-51 Heeley Green de familie McGowan. "
Mike Varley schrijft over het adres: "Healy Green is a district in the town of Sheffield, not a precise address. 51 might be the number of an RAF unit, there were literally thousands of RAF units during the war and there is no catalogue to them."
Conclusie: ik volg Mike Varley: 51 is mogelijk het nummer van een RAF-eenheid, waarvan er gedurende de oorlog er wel 1000 waren.
-------------
-------------
-------------